Doğal kauçuk (NR), Kristof Kolomb’un Haiti yerlilerini “cau-uchu” veya ağlayan odun denilen bir ağacın salgılarından yapılmış toplarla oynarken bulduğu 1493 yılından beri kauçuk türüdür. ‘Kauçuk’ terimi ise İngiliz kimyager Joseph Priestly tarafından kurşun kalem izlerini silme yeteneği nedeniyle ortaya çıktı. Doğal kauçuğu 1736’da Avrupa’ya ilk kez tanıtan ve 1745’te gözlemlerini yayınlayan Fransız bilim adamı Charles de la Condamine’dir. Bundan sonra yavaş yavaş kauçuğun endüstriyel uygulamaları keşfedildi. Modern kauçuk endüstrisinin büyümesinin yolunu açan şey, 1841’de Charles Goodyear tarafından vulkanizasyonun keşfi olmuştur.
Doğal kauçuğun molekül yapısı cis 1-4 poliizoprendir ve dünyanın birçok bölgesinde çok çeşitli bitkilerde lateks olarak bulunur. Önemli miktarda kauçuk içeren lateks Moraceae, Euphorbiaceae, Apocynaceae ve Compositae familyalarına ait bazı bitki türlerinde bulunur. En önemli kaynak ise Hevea brasiliensis ağacıdır. Diğer kaynaklardan elde edilen lateksler, düşük kauçuk içeriği, yüksek reçine içeriği ve ekstraksiyondaki zorluklar gibi dezavantajlara sahiptir.
Hevea brasilliensis ağacı Tayland, Endonezya, Malezya, Brezilya, Vietnam gibi tropikal iklimlerde yetişir. Ağacın iç kabuğunda bulunan lateks, gövdede açılan yarıklardan akıtılarak toplanır ve pıhtılaştırılır. En eski pıhtılaştırma yöntemi Güney Amerika’da uygulanan dumanlı pıhtılaştırmadır. Diğer adıyla tütsüleme olarak bilinir. Çağdaş plantasyonlarda ise lateks, seyreltik asit ya da formik asit gibi kimyasal maddelerle su yüzeyinde bir katman halinde toplanır. Daha sonra merdaneler arasından sıkıştırılarak geçirilir ve fazla suyu atılır. Kurutma işlemlerinden sonra blok, pale krep, blok kauçuk, brown krep haline getirilerek paketlenir.
Doğal kauçuklar üretim yöntemine göre RSS (Ribbed Smoked Sheets) , Pale Krep, ve üretilen ülkeye göre teknik olarak sınıflandırılmış SMR (Standard Malaysian Rubber), SIR (Standard Indonesian Rubber) gibi içerisindeki kirlilik oranı, kül miktarı azot içeriği, uçucu madde gibi özelliklere göre ayırt edilen türleri vardır.
Doğal kauçuk %99,9 cis – poliizopren yapısında ve ortalama molekül ağırlığı 200.000 – 400.000 arasındadır. Geniş bir molekül ağırlığı dağılımına sahiptir. Her polimer zincirinde 3000 – 5000 arasında izopren birimi bulunmaktadır.
Doğal kauçuklar, geniş bir molekül ağırlığı dağılımına sahip olması nedeni ile mükemmel bir işleme özellikleri gösterirler. Polar olmayan diğer kauçuklarla yüksek oranda karıştırılabilmektedir. Diğer kauçuklarla karıştırılarak, doğal kauçuğun eksik yönleri güçlendirilebilir.
Doğal kauçuktan üretilen ürünler; dolgu maddeleri, vulkanizatlar ve yumuşatıcıların da etkisi ile 30 Shore A’dan ebonit sertliğine kadar geniş bir aralıkta sertlik elde edilebilir.
Diğer mühendislik malzemelerinde olduğu gibi, doğal kauçuğun pratik uygulamalarının çoğunda da mukavemet özellikleri büyük önem taşımaktadır. Bu özelliklerin çoğu tanımlanabilir ve ölçülebilirdir. Bunlar arasında en yaygın olarak ölçülenler çekme mukavemeti, yırtılma mukavemeti ve yorulmaya karşı dirençtir.
Çoğu sentetik elastomer ile karşılaştırıldığında NR’nin belki de en çarpıcı özelliği, herhangi bir takviye maddesinin yardımı olmadan bile yüksek gerilme mukavemetidir. Takviye edici dolgu maddeleri ve vulkanizatların etkisi ile kopma mukavemeti değerleri 30 MPa değerini bulabilmektedir. NR, aynı zamandan %200 – 1000 arasında değişebilen yüksek kopma anında uzama değerine sahiptir.
Yırtılma mukavemeti, elastikiyet, kalıcı deformasyon, düşük sıcaklık dayanımı, yaşlanmaya dayanım, aşınma mukavemeti ve titreşim sönümleme doğal kauçuğun önemli özellikleridir. Bu nedenle doğal kauçuktan; araç lastikleri, hortumlar, vibrasyon, şok ve ses emici malzemeler, cam silecek lastikleri, ayakkabı tabanı, konveyör bant, körükler ve deprem izolatörüleri gibi birçok önemli ürün üretilmektedir.
